4 Halife Dönemi Yapılan Savaşlar – Antlaşmalar ve Fetihler

Hulefa-yi Raşidin ismiyle de bilinen 4 halife dönemi Peygamberimiz Hz. Muhammed’in (sav) vefat tarihi olan 632 tarihinde başlamıştır. İlk halife Hz. Ebu Bekir (r.a.) sonraki yıllarda sırasıyla Hz. Ömer, Hz. Osman ve Hz. Ali halife olmuştur.

4 halife dönemi 661 tarihinde Hz. Ali’nin öldürülmesi ile birlikte sona ermiştir. Bu yazımızda sizin için bu döneminde yaşanan önemli olayları derleyerek bir araya getirdik.

4 Halife Dönemi

Hz.Ebubekir (r.a) Dönemi

Hz. Ebubekir (r.a.) 573 tarihinde Mekke’de doğdu. Asıl adı Abdullah’tır. Babası Ebu Kuhafe, annesi ise Ümmü’l-Hayr Selma’dır. Camiu’l Kuran, Sıddık, el-Atik gibi lakaplarıyla bilinir. İslâm dinine girmeden evvel 38 yıllık hayatında içki içmemiş, putlara tapmamış, her zaman örnek bir şahsiyet olmuş ve ilk iman edenlerden olmuştur..

Müslüman olunca sonrasında canı ile, malı ile İslam’a ve Hz. Peygambere (sav) hizmet etti. Peygamberimiz (s.a.v.) 622 tarihinde Mekke’den Medine’ye hicret ettiği vakit O’na yol arkadaşı oldu.

Hz. Ebubekir halim-selim olup, şefkat ve merhamete sahip, ferasetli yani yüksek anlayış sahibi ve çok cömert biriydi. Hz. Muhammed’in (s.a.v.) vefat ettikten sonra seçilen ilk halife oldu ve iki sene halifelik yaptı. Böylece 4 halife dönemi onunla başladı.

Yermük Savaşı

İslam Coğrafyasını genişletmek isteyen Hz. Ebubekir (r.a) Halid bin Velid komutasındaki orduyu Irak’a gönderdikten sonra, Bizans himayesinde olan Şam ve civarını da ele geçirmek için başka bir ordu hazırlamaya başladı.

Bunu öğrenen Bizans hükümdarı Heraklius savaş hazırlarına başladı. Yapılan savaşı İslam Ordusu kazanmıştır ve bu zafer sonucu Irak, Şam ve Suriye tamamen Müslümanların eline geçmiş oldu. Bu savaş Müslümanların Bizans Ordusuna karşı kazandığı ilk zaferdir olmuştur.

Hz.Ömer (r.a) Dönemi

Hz. Ömer 584 yılında Mekke’de doğdu. Ticaretle meşgul olmuştur. Hz. Ömer Müslüman olduktan sonra sürekli bir şekilde Peygamberimizin (s.a.s.) yanında oldu, Hiç ayrılmadı ve İslâm dini için elinden gelen her şeyi sonuna kadar yaptı.

Müşriklerle mücadele etti, pek çok meşakkat ve eziyetler çekti. Hz. peygamber’in katıldığı bütün savaşlarda dahil oldu. Peygamber Efendimiz ’in vefatı ile ortaya çıkan karışıklıkta Hz. Ebubekir’in kısa zamanda halife seçilmesini önemli bir rol oynayarak karışıklığı önledi ve ona her daim yardımcı oldu. Hz. Ebubekir’in vefatı sonrasında İslam’ın ikinci halifesi olmuştur.

Köprü Savaşı

Nemarık ve Kesker’de İran ordularına karşı kazanılan zaferler sonucu İran’ın yeni bir ordu hazırlayarak saldırıya geçmesi ile yapılan savaşı Sasaniler Savaşı kazandılar ancak iş karışıklıklarından dolayı geri çekilmek zorunda kaldılar. Böylece Müslümanlar Fırat Nehri’ni geçip Dicle’ye kadar ilerlemişlerdir. Bu yenilgi ilk fetihler döneminde alınan en büyük yenilgi olarak tarihe geçmiştir.

Kadisiye Savaşı

Hz. Ömer (r.a) İran topraklarını İslam topraklarına eklemek için Sa’d bin Ebi komutasında bir ordu hazırlatmaya başladı. Müslümanlar savaşı kazanmışlardır. Bu zafer, Müslümanlara İran’ın kapılarını açtığı gibi, daha sonraki savaşların kazanılmasına da zemin hazırlamıştır.

Celula Savaşı

Kadisiye savaşının kazanılmasıyla Celula fethine hazırlanan Müslümanlara karşı koymak için Sasaniler’in Celula da savaş hazırlıklarına başlaması ile yapılan savaşta yani Celula Savaşını kazanan Müslümanlar bir taraftan bu şehri ve Hulvan’ı ele geçirirlerken, diğer taraftan da Dicle Bölgesini tamamını ele geçirme fırsatı elde etmişlerdir.

Nihavend Savaşı

İran fethini tamamlamak isteyen Müslümanların savaş hazırlıklarına başlaması ile yapılan savaşı Müslümanlar kazandı ve Sasani İmparatorluğu son verilmiştir.

Mısır’ın Fethi

Mısır’ın ekonomik zenginliği ve Bizans’tan gelecek tehlikelere açık olması fethi gerektiriyordu. Hristiyanlar cizye vergisi ödemeye mecbur bırakıldı. Kuzey Afrika’nın fethi için bu şehir ordugâh olarak kullanılmak için hazırlandı ve Mısır kısmen fethedildi.

Horasanın Fethi

İran’ın doğusunda Merv’e çekilmiş olan Sasani Hükümdarı III. Yezdcerd’ in toparlanmasına fırsat vermemek. Horasan ele geçirilmiş, böylece Ceyhun nehrine kadar sınırlar genişlemiştir.

Hz. Ömer vergisinin düşürülmesini isteyen bir demir ustası tarafından şehit edildi.

Hz. Osman Dönemi

Hz. Osman (r.a.) 574 tarihinde Mekke’de doğdu. Annesi Ervâ bint-i Küreyz, Peygamberim’in (a.s.m) halası Beyza’nın kızı olmaktadır. Hz. Osman, iman ettiğinde pek çok sıkıntı ve çilelere katlanmış olup iki defa Habeşistan’a, daha sonra da Medine’ye hicret etmiştir. Hz. Osman, Bedir hâriç, bütün savaşlara dahil olmuştur.

Hz. Osman önce Peygamberimiz ’in kızı Rukıye (r.a.) ile o vefat ettikten sonra da diğer kızı Ümmü Gülsüm (r.a) ile evlenmiş bu nedenle ona “iki nur sahibi” anlamında Zinnûreyn lakabı verilmiştir. Hz. Osman çok zengin bir tacir, mükemmel ve zarif bir adamı idi. İffet ve hayâ denilince ilk akla gelen bir şahsiyettir.

Hz. Osman, 644 tarihinde halife seçildikten sonra Ermenistan, Horasan, Kuzey Afrika, Kıbrıs, Trablus ve Taberistan’ı fethetmiş ve İran’daki ayaklanmaları bastırmıştır.

Kıbrıs 650 tarihinde İslam Devleti’ne bağlamış ve Bizans’a karşı yapılan Zâtü’s-Sevârî Deniz Savaşı kazanmıştır. Hz. Osman’ın hilâfeti on iki sene sürmüştür.

Hilâfeti sırasında yaptığı mühim hizmetlerden biri de, Hz. Ebubekir zamanında toplanıp Mushaf haline getirilen Kur’an-ı Kerîm’i tekrar kontrol ettirerek çoğaltıp çeşitli yerlere dağıtılmıştır. Hz. Osman maalesef asiler tarafından 656 tarihinde Medine’de şehit edildi ve cenazesi Cennet-ül Baki Mezarlığı’na defnedilmiştir.

Hz. Ali Dönemi

Hz. Ali 600 tarihinde Kabe’nin içinde doğmuştur. Peygamber Efendimiz ’in (sav) amcasının oğlu hem damadı hem dördüncü halifesidir. Babası Ebu Talip, annesi Fâtıma bint-i Esed dedesi ise Abdulmuttalip’tir. Hz.  Ali (r.a.)on yaşlarındayken İslâm ile şereflenmiş ve Medine’de yapılan ‘Kardeşlik Akdi’nde Peygamber Efendimiz, (sav) Hz. Ali’yi (r.a.) kendisine kardeş olarak seçti.

Hz. Ali 624 tarihinde Peygamber Efendimiz ’in kızı Hz. Fatıma ile evlenmiş ve bu evlilikten Hasan, Hüseyin, Muhassin, Zeynep ve Ümmü Gülsüm adında çocukları olmuştur. Peygamber Efendimiz ’in sürekli yanında bulundu ve bütün savaşlara katılmıştır.

Hz. Ömer (r.a) zamanında devletin bütün hukuk işleriyle ilgilenmiş ve adeta İslam Devleti’nin fahri baş kadısı olarak vazife yapmıştır. Hz. Ömer’in şehit olması sonrasında yeni devlet başkanını seçmekle görevlendirilen altı kişilik şûra heyetinde yer aldı.

Bu altı kişiden en sona kalan iki adaydan biri olmuştu. Hz. Osman’ın şehit olması sonrası hilafet Hz. Ali’ye teklif edilmiş o bu teklifi Hz. Talha ve Hz. Zübeyr’e (r.a.) yönelmiş çok ısrar edilmesi üzerine kabul etmiştir.

Cemel (Deve ) Olayı

656 yılında meydana gelmiştir. Hz. Ayşe, Hz. Osman (r.a)’ın katillerinin bulunmasında Hz. Ali (r.a)’ın yavaş davrandığını düşünüyordu. Hz. Talha ve Hz. Zübeyir’in de desteklerini alarak Hz. Ali (r.a)’ın halifeliğini tanımadıklarını bildirip bir ordu topladılar. Hz. Ali (r.a) ile Hz. Ayşe ve destekçileri Hz. Talha ve Hz. Zübeyir arasında yaşanmıştır. Ufak çaplı çatışmalar olmuştur.

Sıffin Savaşı

Hz. Ali (r.a) ile Şam valisi Muaviye’nin arasında yaşanan görüş farklılıkları. Hz. Ali (r.a) “Kişinin hukuku hiçbir şeye feda edilemez” diyerek Hz. Osman (r.a)’ın gerçek katillerinin bulunup cezalandırılması fikrini savunurken, Muaviye “ Milletin selameti için kulun hukuku feda edilir” diyerek tüm isyancı grubun öldürülmesi fikrini savunuyordu. Bu görüş farkı savaşın başlama nedeniydi.

Hakem Olayı

Sıffin savaşında Hz. Ali(r.a)’ın ordusu savaşı kazanmak üzereyken Muaviye’nin ordusu hileye başvurdu. Mızrakların ucuna Kur’an yaprakları asarak bu savaşta artık daha fazla kardeşkanı akmasın Kur’an bize hakemlik etsin ve sorunu böyle çözelim diyerek Hz. Ali (r.a)’ın ordusuna fitne soktular. Hz. Ali(r.a) ordusuna savaşmanı emretse de sözünü geçiremedi ve hakem olayı yaşandı. Bu olay sonrasında Hz. Muaviye halife oldu.

Nehrevan Savaşı

Temmuz 658 yılında Hz. Ali (r.a) ordusu ile Hariciler arasında yapılan savaştır. Haricilerin çoğu öldürüldü ama tam olarak ortadan kaldırılamadılar. Daha sonra Hz. Ali(r.a) Harici ibn Mülcem tarafından şehit edildi. Böylece 4 Halife Dönemi kapanmıştır.