Farsça özlü sözler ve anlamları

“Aceb bir bağ kenârında dursa lâle hacil, Ki lâlezâr-ı cemâlinde hûr u zârındır.”

• Anlamı: Lale bağ kenarında utangaç dursa şaşılır mı? Çünkü o lale, bahçesine benzeyen yüzünün güzelliği yanında senin için sadece bir düşkün kalır. (Şair, sevgilinin güzelliğini lale ile karşılaştırır ve onun güzelliği karşısında her şeyin değersiz olduğunu ifade eder.)

“Şeb-i yeldayı müneccim muvakkit ne bilir? Müptelâyı gâma sor, geceler kaç saat.”

• Anlamı: Gecenin uzunluğunu takvimle ölçen ve yıldız ilmiyle uğraşanlar, gam çekenin geceyi nasıl geçirdiğini bilemez. Gecenin uzunluğu, yalnızca gam çeken tarafından hissedilir. (Zorluk yaşayan birinin zaman anlayışını, dışarıdan bakanlar anlayamaz.)

“Gün doğmadan meşime-i şebten neler doğar.”

• Anlamı: Gün doğmadan, Rabbimin rahmetinden neler doğar. (Her yeni gün, yeni bir umut ve rahmet barındırır.)

“Görmemek yeğdir görüp divâne olmaktan seni.”

• Anlamı: Seni görüp delirmekten, seni hiç görmemek daha iyidir. (Sevdayla yıkılmaktan, hiç başlamamak daha iyidir.)

“Sitem hep âşinâlardan gelür, bîgâneden gelmez.”

• Anlamı: Sitem ve dertler hep tanıdıklardan gelir, yabancılardan gelmez. (Bizi en çok tanıyanlar incitir.)

“Cihanda ‘âşık-ı mehcur’ sanma rahat olur, Neler çeker bu gönül, söylesem şikayet olur.”

• Anlamı: Dünyada aşkından uzak kalan rahat olduğunu sanmasın, neler çeker bu gönül, söylesem şikayet olur. (Aşkın acısı, uzak kalanların anlayamayacağı kadar büyüktür.)

“Arz-ı hâl etmeye cana seni tenha bulamam, Seni tenha bulacak kendimi asla bulamam.”

• Anlamı: Seni yalnız bulacak bir durumdayken, seni anlatmak için kendimi bulamam. (Sevdiğiyle yalnız kalmak, şairin kendisini kaybetmesi gibi bir duygu yoğunluğu yaratır.)

“Gönülde bir gamım var ki pinhan eylemek olmaz, Bu hem bir gam ki el ta’nından efgan eylemek olmaz.”

• Anlamı: Gönlümde bir dert var ki gizlemek mümkün değil, bu o kadar büyük bir dert ki, çığlık atmaktan bile imtina edemem. (Bir acı o kadar derindir ki, gizlenmesi ya da dayanılması zor olur.)

“Ne beyan-i hale cu’ret, ne figana takatim var, Ne reca yi vasla gayret, ne firaha kudretim var.”

• Anlamı: Hâlimi anlatmaya cesaretim yok, figan etmeye takatim yok. Kavuşma ümidi için gayretim yok, ayrılığa dayanacak gücüm yok. (Sevdayla dertlenen bir insanın çaresizliğini anlatır.)

“Benim tek hîç kim zâr ü perişân olmasın yâ Rab, Esîr-i derd-i aşk u dâğ-ı hicrân olmasın yâ Rab.”

• Anlamı: Ey Rabbim! Hiç kimse benim gibi inlemesin ve perişan olmasın. Aşk derdinin ve ayrılık acısının esiri olmasın, ey Rabbim. (Şair, aşkın ve ayrılığın acısından başkalarının da nasibini almasını istemez.)